Medische fouten sneller bestraft
Eind september behandelt de Eerste Kamer het wetsvoorstel Wet Kwaliteit, Klachten en Geschillen in de Zorg (Wkkgz). Behalve dat dit wetsvoorstel zorgaanbieders verplicht aan patiënten ‘goede zorg’ te bieden en een laagdrempelige en effectieve behandeling van patiëntklachten te realiseren, zullen het Openbaar Ministerie (OM) en de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) ook eerder bestraffende maatregelen aan BIG-geregistreerden kunnen gaan opleggen indien zij fouten maken. Wat is het geval?
Wet BIG (oud)
Momenteel kunnen artsen strafrechtelijk worden vervolgd voor diverse delicten. Naast het Wetboek van Strafrecht bevat de Wet op de Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (Wet BIG) strafbepalingen. Volgens een van die bepalingen – artikel 96 Wet BIG – begaat een arts een strafrechtelijke overtreding indien hij bij het verrichten van een medische handeling 1) buiten zijn deskundigheidsgebied treedt, waarbij hij 2) buiten noodzaak schade of een aanmerkelijke kans op schade aan de gezondheid van een ander veroorzaakt. Hierop staat thans een hechtenis van ten hoogste drie maanden of een geldboete van € 4.050,-. Indien de arts daarbij ook nog weet of ernstige reden heeft om te vermoeden dat hij schade of een aanmerkelijke kans op schade aan de gezondheid van een ander veroorzaakt, dan pleegt hij zelfs een misdrijf. In dat geval riskeert de arts een gevangenisstraf van ten hoogste zes maanden of een geldboete van € 8.100,-.
Wet BIG (nieuw)
In de voorgestelde wetswijziging wordt het toepassingsgebied van artikel 96 Wet BIG verruimd. De toepassingseis dat een arts bij een medische handeling buiten zijn deskundigheidsgebied treedt vervalt. Het gevolg is dat een arts ook strafbaar handelt indien hij binnen zijn normale deskundigheidsgebied – dus bij zijn dagelijkse medische werk – buiten noodzaak gezondheidsschade bij de patiënt of de aanmerkelijke kans daarop veroorzaakt. Bovendien zijn de strafmaxima verhoogd: een hechtenis van ten hoogste één jaar of een geldboete van € 8.100,- en indien de arts weet of ernstige reden heeft om te vermoeden dat hij gezondheidsschade bij een patiënt of de aanmerkelijke kans daarop veroorzaakt een gevangenisstraf van ten hoogste twee jaar of een geldboete van € 20.250,-.
Voorts heeft minister Schippers van VWS aangekondigd dat het begrip ‘veroorzaken van schade’ (aan de gezondheid van een persoon) zal worden vervangen door het ruimere begrip ‘benadeling’.
Richting defensieve geneeskunde?
In de wetstoelichting wordt benadrukt dat strafrechtelijke vervolging op basis van (het nieuwe) artikel 96 Wet BIG een ultimum remedium is, dat slechts zal worden ingezet bij ernstige schendingen van het artikel (bij daadwerkelijke gezondheidsschade voor de patiënt) en dat lichtere schendingen bestuursrechtelijk (door de IGZ) zullen worden afgedaan. Niettemin wordt met het nieuwe artikel 96 Wet BIG voor het OM en de IGZ de drempel aanzienlijk verlaagd om tegen BIG-geregistreerden bestraffend op te treden. Het is zeer de vraag of een vergelding van het enkele veroorzaken van de (kans op) gezondheidsschade zich laat rijmen met de praktijk van medische beroepsuitoefening. Immers, hebben veel potentieel kansrijke behandelingen niet tevens het gevaar van (kans op) gezondheidsschade voor de patiënt in zich? De vrees van velen dat het hernieuwde artikel 96 Wet BIG de deur openzet voor een meer defensieve geneeskunde is daarmee niet ongegrond.
