De patiënt als werknemer, een (on-)gezonde relatie?
De klager in deze procedure is als patiënt bij een psychotherapeut in behandeling.
De patiënt verricht eerst onbetaald, vervolgens tegen een stagevergoeding en later tegen een salaris werkzaamheden in de praktijk. De patiënt krijgt ook een maatwerkvoorziening op grond van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) voor door de psychotherapeut te verlenen Zorg in Natura.
De patiënt beklaagt zich bij het tuchtcollege (RTG) en dient een uit 9 onderdelen bestaande klacht in. Die houdt in dat de psychotherapeut misbruik heeft gemaakt van de patiënt/behandelaarrelatie, dat hij de patiënt heeft gemanipuleerd en hem voor eigen gewin heeft ingezet voor de organisatie waar hij op dat moment nog patiënt was. Ook heeft de psychotherapeut gefraudeerd met (WMO-)declaraties, aldus nog steeds de klacht.
De psychotherapeut voert als verweer dat na de laatste declaratie voor verleende Zorg in Natura de patiënt in de gelegenheid is gesteld enige werkervaring op te doen. Vanwege wederzijdse tevredenheid is vervolgens een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd aangegaan.
Het RTG stelt vast dat de psychotherapeut in de periode dat er nog een behandelrelatie bestond de patiënt werkzaamheden in zijn praktijk heeft laten verrichten. De patiënt heeft niet als ervaringsdeskundige gewerkt maar verleende gecontracteerde zorg, die door de psychotherapeut vervolgens gedurende een ongebruikelijk lange periode volledig werd gedeclareerd. Dit vond plaats eerst zonder en later tegen een geringe (stage-) vergoeding.
Het RTG acht dit alles in strijd met de Beroepscode voor psychotherapeuten 2018, te weten a) het verbod om misbruik te maken van de positie als psychotherapeut, b) het verbod om een andere relatie dan een behandelrelatie aan te gaan, c) het verbod om een overeenkomst met onevenredig voordeel voor de psychotherapeut te sluiten en d) het gebod om pas een persoonlijke relatie aan te gaan na de professionele relatie wanneer die laatste geen evenredige betekenis meer heeft. Nu het merendeel van de klachtonderdelen gegrond worden bevonden legt het RTG een maatregel op. Hierbij neemt het RTG in aanmerking dat de psychotherapeut meer zijn eigen belang dan dat van de patiënt voorop heeft gesteld en dat hij niet erkent dat een rolvermenging als hier aan de orde schadelijk voor de patiënt kan zijn. Ook heeft de psychotherapeut zich niet toetsbaar opgesteld en heeft hij opmerkelijk genoeg aangegeven de Beroepscode voor psychotherapeuten niet te kennen, terwijl hij naar eigen zeggen ook als opleider fungeert. Het RTG legt de psychotherapeut een schorsing op voor de duur van 3 maanden, echter geheel voorwaardelijk. De reden voor dit laatste is, dat de psychotherapeut niet eerder een gegronde klacht heeft gehad en heeft aangegeven dat hij bijna uitsluitend nog als bestuurder werkzaam zal zijn en zich niet als psychotherapeut zal laten herregistreren. Wel geeft het RTG als aanbeveling dat de psychotherapeut voor het geval hij toch nog enige psychotherapeutische zorg zal verlenen supervisie inschakelt.
Deze uitspraak bevestigt het beginsel van strikte scheiding tussen enerzijds het verlenen van patiëntenzorg en anderzijds het aangaan van een andere relatie dan een behandelrelatie. De gedachte hierachter is, dat de patiënt ten opzichte van een zorgverlener in een afhankelijke positie verkeert zodat van een gelijkwaardige verhouding geen sprake kan zijn. Het risico van rolvermenging met de kans op schadelijke gevolgen voor de patiënt is in dit soort gevallen (te) groot. Het aangaan van een werkrelatie is dan ook af te raden. Dit geldt ongeacht de noemer waaronder dergelijke werkzaamheden worden verricht. Of het nu vrijwilligerswerk betreft of betaald werk maakt in principe niet uit. Alhoewel arbeid vaak de vader is van het genoegen, geldt dit zeker niet als het interfereert in een relatie tussen zorgverlener en patiënt.
