Een klacht als mogelijke bijwerking?
Wanneer moet een arts letten op bijwerkingen van medicatie?
Een huisarts schrijft een patiënte op advies van de uroloog een onderhoudskuur antibiotica (nitrofurantoïne) voor in combinatie met een maagbeschermer vanwege recidiverende urineweginfecties. De patiënte krijgt hierna maagklachten. Na onderzoek in het ziekenhuis vanwege borstkanker in het verleden wordt acute hepatitis (leverontsteking) vastgesteld. Ook blijkt dat de patiënte allergisch is voor de antibiotica.
De patiënte dient een klacht in en stelt dat de huisarts ondanks bijwerkingen (weer) nitrofurantoïne heeft voorgeschreven. Verder had de huisarts volgens de patiënte vanwege de klachten meer (bloed-)onderzoek moeten doen naar het effect van nitrofurantoïne. Het college overweegt dat de huisarts voor een dilemma stond omdat het alternatieve geneesmiddel Synapause (een vrouwelijk hormoon) gecontra-indiceerd is bij een verleden met borstkanker. De huisarts kon onder deze omstandigheden meegaan in het advies van de uroloog door –in een lagere dosering – een onderhoudskuur nitrofurantoïne voor te schrijven. Dit is ook conform de NHG-standaard Urineweginfecties. Voor bloedonderzoek was geen indicatie, nu er geen aanleiding was om een allergie voor nitrofurantoïne of een hepatitis-dreiging te vermoeden. Maagklachten zijn geen symptoom van hepatitis maar een vaker voorkomende bijwerking van de antibiotica. Acute hepatitis is een zeer uitzonderlijke bijwerking van nitrofurantoïne die ook niet wordt vermeld in de NHG-standaard Urineweginfecties. De huisarts heeft adequaat gehandeld. De klacht wordt zowel in eerste aanleg als in beroep ongegrond verklaard.
Deze uitspraak laat zien, dat een arts die medicatie voorschrijft bedacht moet zijn op eventuele bijwerkingen. Alhoewel experts zeggen dat bijwerkingen een goed teken zijn omdat daarmee duidelijk wordt dat het immuunsysteem in actie komt, rust op een arts die medicatie voorschrijft een informatieplicht. De arts dient de patiënt op duidelijke en begrijpelijke wijze te informeren over normale, voorzienbare bijwerkingen van voorgeschreven medicatie. Het Farmacotherapeutisch Kompas vormt daarbij, naast uiteraard de bijsluiter, een belangrijk hulpmiddel. Ook bij het Bijwerkingencentrum Lareb (het Nederlandse meld- en kenniscentrum voor bijwerking van geneesmiddelen) vormt een belangrijke bron van kennis. Een arts hoeft overigens niet op alle mogelijke risico’s van bijwerkingen te wijzen. Over zeldzame tot zeer zeldzame bijwerkingen hoeft de patiënt niet geïnformeerd te worden. Dit geldt uiteraard ook voor nog niet bekende bijwerkingen. Hier geldt: het lijkt soms onmogelijk, totdat het gebeurt.
