Grensoverschrijdend gedrag in de zorg: het mag (nog steeds) niet!
De (voormalige) werkgever van een verpleegkundige dient een klacht in bij het Regionaal Tuchtcollege (RTG). Wat speelde er?
Een cliënte wordt in verband met een combinatie van verslavings- en persoonlijkheidsproblematiek met een crisismaatregel opgenomen op de gesloten crisisafdeling van een instelling waar een verpleegkundige werkzaam is. Op enig moment wordt de cliënte overgeplaatst naar een open afdeling op een andere locatie en komt daarna in behandeling bij een FACT-team. De dochter van de cliënte meldt dat haar moeder een relatie met de verpleegkundige is aangegaan. Naar een viertal gesprekken erkent de verpleegkundige dat hij enkele keren seksueel contact heeft gehad met de cliënte nadat zij werd overgeplaatst. Hij ontkent met klem dat sprake is geweest van seksueel contact tijdens de opname op de gesloten crisisafdeling waar hij werkzaam was. Op de afdeling heeft hij haar alleen gezoend als afscheid bij haar overplaatsing. De verpleegkundige heeft gedurende een periode van ongeveer vijf weken contact met de cliënte gehad. In die periode hebben zij elkaar vier keer gezien.
Het RTG acht de klacht gegrond. De verpleegkundige is direct na de behandeling een seksuele relatie met de cliënte aangegaan. Hiermee is in strijd gehandeld met de voor verpleegkundigen geldende professionele normen en zijn de grenzen van de beroepsuitoefening in ernstige mate overschreden. Dit betekent dat de klacht gegrond is, behalve voor zover de verpleegkundige wordt verweten dat hij al tijdens de behandelrelatie op de gesloten crisisafdeling seksueel contact met de cliënte heeft gehad. Niet is komen vast te staan dat de verpleegkundige tijdens de behandelrelatie een seksuele relatie met de cliënte is aangegaan. Ten aanzien van de op te leggen maatregel weegt het College mee in hoeverre de verpleegkundige inzicht heeft getoond in zijn handelen en daarmee hoe groot het risico op herhaling is. Alhoewel de verpleegkundige niet direct openheid van zaken heeft gegeven en pas tijdens een vierde gesprek heeft toegegeven dat sprake is geweest van seksueel contact, heeft hij in zijn verweerschrift en tijdens de mondelinge behandeling bij het RTG overtuigend laten zien dat hij inziet dat zijn handelen ontoelaatbaar is en schadelijk is geweest voor de cliënte. Hij heeft benadrukt dat hij zich diep schaamt voor zijn gedrag. Ook heeft hij maatregelen getroffen om te reflecteren op zijn gedrag door in behandeling te gaan bij een psycholoog. Ook door de beslissing van de verpleegkundige dat hij nooit meer in de zorg wil werken omdat hij zichzelf en zijn cliënten niet meer in de ogen kan kijken en om te voorkomen dat het ooit weer kan gebeuren, wordt het risico op herhaling, alhoewel dat nooit helemaal kan worden uitgesloten, gering geacht. De verpleegkundige krijgt de maatregel van een voorwaardelijke schorsing van een jaar met een proeftijd van twee jaar opgelegd. Het RTG ziet geen aanleiding om nadere (behandel)voorwaarden aan de schorsing te verbinden.
Deze uitspraak laat zien dat grensoverschrijdend gedrag in de zorg in de tuchtrechtspraak een regelmatig terugkerend thema blijft. Het adagium “Het mag niet, het mag nooit” zoals brochure van de Inspectie voor de Gezondheidszorg en Jeugd luidt (pdf), telt vandaag de dag nog steeds onverkort. Verliefdheid tussen zorgverleners en patiënten is echter niet altijd te voorkomen en ook niet absoluut verboden. Wel dient de zorgverlener rekening te houden met kwetsbare en afhankelijke positie waarin een patiënt(e) of een cliënt(e) verkeert. Ontwikkelen een zorgverlener en patiënt(e) gevoelens voor elkaar dan moet de behandelingsovereenkomst worden beëindigd, de behandeling warm worden overgedragen en dient de zorgverlener een afkoelingsperiode van tenminste enkele maanden in acht te nemen. Veel gedragscodes en beroepsnormen geven verdere invulling aan wat er in dit soort situaties van een professional wordt verwacht. Liefde was hier blind maar de werkgever net even niet.
