De Nederlandse Staat voor een deel aansprakelijk voor schade van de vliegramp Faro
De rechtbank Den Haag heeft op 8 januari 2020 geoordeeld dat de Staat voor 20% aansprakelijk is voor een deel van de onvergoed gebleven schade die nabestaanden en slachtoffers van de vliegramp in Faro hebben geleden. Deze procedure tegen de toenmalige Raad voor de Luchtvaart (hierna: de Raad) – voorloper van de huidige Onderzoeksraad voor Veiligheid – is aangespannen door 28 nabestaanden en slachtoffers van de vliegramp.
Achtergrond van de procedure
Op 21 december 1992 is een vliegtuig van Martinair tijdens de landing verongelukt op de luchthaven van de Portugese plaats Faro. Aan boord van de vlucht zaten vooral Nederlanders. Het ongeluk heeft 56 levens geëist en 106 passagiers raakten zwaar gewond. De Portugese Onderzoeksraad heeft na de vliegramp een Rapport van Ongeval opgesteld. Ook de Raad heeft de vliegramp onderzocht en heeft commentaar geleverd op het conceptrapport van de Portugese Onderzoeksraad.
De Raad concludeerde dat windshear (plotseling optredende verandering in windsnelheid en windrichting) de (primaire) oorzaak van het ongeval is geweest. Uit het Portugese onderzoek volgde echter dat het ongeval veroorzaakt is door diverse onjuiste manoeuvres en beoordelingsfouten van de bemanning. Weers- en windomstandigheden hebben wel een rol gespeeld bij het ongeval maar deze omstandigheden, inclusief windshear, worden in het Portugese onderzoeksrapport niet aangemerkt als mogelijke oorzaak of als bijdragende factor. De Raad heeft in zijn commentaar op het Portugese onderzoeksrapport voorgesteld om de windshear aan te merken als de belangrijkste (primaire) oorzaak van het ongeval, maar dit voorstel is niet overgenomen door de Portugese Onderzoeksraad.
Onrechtmatig handelen door de Staat
De rechtbank oordeelt dat de Raad onzorgvuldig en onrechtmatig heeft gehandeld door in zijn onderzoek te stellig naar voren te brengen dat windshear als primaire oorzaak van het ongeval moest worden beschouwd terwijl dit niet als oorzaak is erkend in het definitieve rapport van de Portugese Onderzoeksraad. Ook is het volgens de rechtbank onzorgvuldig dat de Raad de slachtoffers en nabestaanden niet duidelijk heeft gemaakt dat zijn conclusie niet is overgenomen in het Portugese onderzoeksrapport.
Verder wordt het de Raad verweten dat hij bij een voorlichtingsbijeenkomst voor slachtoffers en nabestaanden in 1994 de indruk heeft gewekt dat hij nog steeds van mening was dat windshear de primaire oorzaak was van het ongeval. Ook had de Raad volgens de rechtbank in zijn commentaar op het Portugese onderzoeksrapport en tijdens die bijeenkomst moeten ingaan op andere omstandigheden van het ongeval, waaronder een aantal zogenaamde “missed calls” van de bemanning.
Gemiste kans op een beter onderhandelingsresultaat
De rechtbank is van oordeel dat eisers hierdoor de kans op een beter onderhandelingsresultaat met Martinair is ontnomen. De rechtbank stelt vast dat de advocaat en eisers weliswaar wisten dat menselijke fouten hadden bijgedragen aan het ongeval, maar dat zij een betere onderhandelingspositie hadden gehad als de Raad niet zo sterk de nadruk op de rol van de weersomstandigheden had gelegd. De advocaat en eisers zouden in dat geval in de onderhandelingen met Martinair namelijk uitsluitend zijn teruggevallen op het Portugese onderzoeksrapport, waaruit blijkt dat het ongeval is te wijten aan menselijke fouten en waarin weersomstandigheden niet als mogelijke oorzaak of als bijdragende factor is aangemerkt.
De rechtbank stelt deze kans op een beter onderhandelingsresultaat vast op 20%. De Staat moet daarom alsnog 20% van de schade vergoeden die eisers nog niet van Martinair hebben gekregen. Daarbij geldt wel een aansprakelijkheidslimiet. De hoogte van het schadebedrag moet in een afzonderlijke schadestaatprocedure per individuele eiser worden vastgesteld.
