Inzet recherchebureau bij zieke werknemer
Bezint eer ge begint, bij de inzet van een recherchebureau wanneer er twijfels zijn over een ziekmelding door werknemer.
Uit een uitspraak van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden valt op te maken dat de onzorgvuldige handelwijze door het recherchebureau de werkgever duur komt te staan.
Wat was er aan de hand?
Werknemer was enkele jaren in dienst van werkgever, een autobedrijf. Bij zijn indiensttreding werd de afspraak gemaakt dat werknemer mocht blijven werken voor zijn eigen autobedrijf, dat hij toen al had. In 2021 werd werknemer ziek. Na enige tijd startte hij met re-integratiewerkzaamheden bij werkgever.
Werkgever hoorde van andere medewerkers dat werknemer aan het werk was in zijn eigen autobedrijf. Daarop schakelde werkgever een recherchebureau in. Dat bureau noteerde in het onderzoeksrapport dat ‘in de periode van 2 maart tot en met 1 april 2022 niet gebleken is dat werknemer ziek is’, dat hij ‘met zijn eigen bedrijf werkzaamheden verricht’ en hij ‘veelvuldig met voertuigen rijdt’.
De verhoudingen tussen werkgever en werknemer verzuurden en uiteindelijk kwam het tot een procedure die ging over het verkrijgen van een billijke vergoeding.
Wat oordeelde het hof?
Het hof is zeer kritisch op de inzet van het recherchebureau. Dat werkgever van werknemer informatie wilde hebben na kennisneming van de geruchten was op zich enigszins voorstelbaar. Het is immers in het belang van werkgever en werknemer dat een werknemer zijn herstel niet belemmert. Maar in plaats van het inschakelen van een recherchebureau had werkgever een gesprek met werknemer moeten aangaan en hem moeten vragen of de geruchten enige waarheid bevatten, mede in het licht van de gemaakte afspraak dat werknemer in zijn eigen onderneming mocht werken.
Het laten controleren van een werknemer buiten diens weten door een recherchebureau is slechts aanvaardbaar onder bijzondere omstandigheden. Er moet in elk geval sprake zijn van een situatie waarin tegen de werknemer concrete serieuze verdenkingen zijn gerezen van ernstige overtredingen.
Het hof is daarnaast zeer kritisch over de werkwijze van het recherchebureau wat betreft transparantie over de te hanteren aanpak en vastlegging van onderzoeksbevindingen.
De conclusie van het bureau bevatte een medisch oordeel, waartoe het bureau niet bevoegd is omdat niet gebleken is dat de onderzoeker een medicus is.
De observaties waren onduidelijk: hoe vaak heeft werknemer auto gereden, hoeveel kilometers, etc.
De onderzoeker heeft geen rekening gehouden met de afspraak dat het werknemer was toegestaan voor zijn eigen autobedrijf te werken en dat arbeidsongeschiktheid nog niet betekent dat een werknemer niet mag autorijden.
Werkgever had zich vooraf door het bureau moeten laten informeren over aanpak en werkwijze en hoe werknemer zo min mogelijk zou worden aangetast in zijn persoonlijke levenssfeer.
Werkgever heeft, zonder enige wettelijke grondslag, bij opdrachtverlening aan het bureau, een kopie van het paspoort van werknemer verstrekt.
Het hof concludeert dat de arbeidsverhoudingen onherstelbaar verstoord zijn geraakt door het rechercheonderzoek. Als de werkgever de werknemer een maand lang intensief in het geheim laat observeren zal het zo goed als onmogelijk zijn om weer een vertrouwensbasis te scheppen: de grove inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van werknemer staat daar natuurlijk aan in de weg.
Het hof concludeert dat werkgever zich jegens werknemer ernstig verwijtbaar heeft gedragen en daarom heeft werknemer recht op een billijke vergoeding.
Wat betekent dit voor de praktijk?
De werkgever koos voor de inzet van een recherchebureau. Het onderzoek door dat bureau kon niet door de beugel, maar werkgever blijft daarvoor wel verantwoordelijk. En betaalt daarvoor uiteindelijk de rekening.
De inzet van een recherchebureau is zeker niet onmogelijk maar er moet wel vooraf goed nagedacht worden of de inzet gerechtvaardigd is, wat de onderzoeksvraag is, hoe het onderzoek wordt aangepakt, of er wordt voldaan aan hoor-wederhoor, een en ander rekening houdend met de belangen van de (zieke) werknemer.
