Een tevreden roker is geen onruststoker of: de battle of experts
Wanneer loont een voorlopig deskundigenbericht?
Het civiele (proces-)recht biedt belanghebbenden de mogelijkheid om bij de rechter om een voorlopig deskundigenbericht te vragen. Aan de hand van een rapport van een ter zake deskundige kan een partij dan (beter) beoordelen of het raadzaam is een procedure te beginnen of voort te zetten. De drempel voor een dergelijk verzoek is laag. Een verzoek wordt alleen afgewezen als het in strijd is met een goede procesorde, als misbruik van recht wordt gemaakt of als sprake is van een ander zwaarwichtig bezwaar. Deze uitzonderingssituatie doet zich in deze zaak voor. Wat speelde er?
De overheid is van plan om op grond van de Tabakswet en het Nationaal Preventieakkoord neutrale verpakkingen voor sigaretten, sigaren en shag in te voeren (dus kennelijk geen confronterende foto’s meer). British American Tabacco Nederland B.V. (BAT) vroeg de rechtbank om een deskundige te benoemen om te onderzoeken of er voldoende bewijs is om deze maatregel te rechtvaardigen. BAT had zelf al twee deskundigen geraadpleegd die tot de conclusie kwamen, dat dergelijke veranderingen in tabaksverpakkingen die in Australië waren geïntroduceerd geen effect hadden op het aantal mensen dat rookt en dat standaardverpakkingen zelfs hadden geleid tot een toename van het verbruik per hoofd van de bevolking. Ook de overheid had zich niet onberoerd gelaten en had twee onderzoeksinstituten ingeschakeld, die tot het oordeel kwamen dat standaardverpakkingen wel degelijk een positieve rol kunnen spelen bij de afname van het roken.
De rechtbank wijst het verzoek van BAT om een deskundige te benoemen af. De beoordeling van de betrouwbaarheid van het inmiddels ‘ruim’ voorhanden zijnde bewijs en de weging daarvan dient in een eventueel aan te spannen bodemprocedure door de rechter te worden beoordeeld. Het vragen van nog een (vijfde) deskundigenoordeel is volgens de rechtbank niet nodig om de zaak aan de bodemrechter voor te kunnen leggen. BAT moet op grond van de reeds beschikbare onderzoeken prima in staat worden geacht haar proceskansen in een bodemprocedure in te kunnen schatten. Het verzoek is dan ook in strijd met een goede procesorde.
Deze uitspraak vormt een illustratie dat een voorlopig deskundigenbericht er niet voor is bedoeld om een ‘battle of experts’ te beslechten of om eerdere partijdeskundigen rapporten te valideren. Het moet ook geen ‘fishing expedition’ worden. Het voorlopig deskundigenbericht is ervoor bedoeld om een partij in staat te stellen om aan de hand van een uit te brengen rapport haar proceskansen (beter) in te kunnen schatten. Als partijen over en weer al beschikken over partijrapporten die – zoals hier – elkaar tegenspreken, dan moet de bodemrechter beoordelen aan welk rapport het meeste gewicht dient te worden toegekend. Hier geldt: wijsheid is het vermogen kennis te aanvaarden.
