Hoge Raad geeft duidelijkheid: Xella-norm geldt ook voor (semi)diepslapers en geldt vanaf 20 juli 2018
Begin dit jaar wezen wij u in een eerdere blog op een tweetal conclusies van A-G De Bock over het bereik van de Xella-norm inzake het slapend dienstverband. De Hoge Raad heeft recent uitspraak gedaan in beide zaken (Ammeraal-zaak en ESD-zaak): de Xella-norm geldt ook voor (semi)diepslapers en geldt vanaf 20 juli 2018.
Wat is de Xella-norm?
In 2019 heeft de Hoge Raad in de Xella-beschikking geoordeeld dat de werkgever uit hoofde van goed werkgeverschap is gehouden in te stemmen met een beëindigingsvoorstel van de werknemer bij een slapend dienstverband (Xella-norm).
Een slapend dienstverband is een dienstverband dat na 104 weken arbeidsongeschiktheid niet is beëindigd en waarbij de werknemer geen werkzaamheden meer uitvoert (en dit ook niet kan) en er geen loon meer aan de werknemer wordt betaald.
Bij de beëindiging van het slapend dienstverband is de werkgever aan de werknemer een transitievergoeding verschuldigd, waarbij de hoogte van de vergoeding is gemaximeerd tot aan het bedrag dat de werkgever verschuldigd zou zijn bij beëindiging van de arbeidsovereenkomst op de dag na die waarop de werkgever wegens langdurige arbeidsongeschiktheid van de werknemer de arbeidsovereenkomst zou kunnen doen beëindigen (na 104 weken, ook wel einde wachttijd genoemd), de zogenaamde Xella-vergoeding. Op 20 juli 2018 is ingevoerd dat de werkgever compensatie kan krijgen voor de betaalde Xella-vergoeding. De compensatie is gemaximeerd tot aan de hoogte van de transitievergoeding op het moment van de 104 weken arbeidsongeschiktheid van de werknemer.
Welke slapers hebben recht op een Xella-vergoeding?
In de Ammeraal-zaak stond de vraag centraal of de werkgever (ook) aan de werknemer de Xella-vergoeding is verschuldigd als de loondoorbetaling is geëindigd voor 1 juli 2015, maar de ontslagbevoegdheid ná 1 juli 2015 is ontstaan. Achterliggende gedachte hierbij is dat er voor 1 juli 2015 geen wettelijke transitievergoeding bestond en het dus onduidelijk was of de werknemer, als gevolg van de Xella-norm, daar nu dan wel alsnog recht op zou hebben.
Ter beantwoording van die vraag maakte A-G De Bock in haar conclusie een onderscheid tussen (I) diepslapers (einde wachttijd 104 weken en ontslagbevoegdheid liggen voor 1 juli 2015), (II) semidiepslapers (einde wachttijd 104 weken ligt voor 1 juli 2015, maar ontslagbevoegdheid ontstaat pas vanaf 1 juli 2015 omdat er nog mogelijkheden tot herstel zijn) en (III) verlate slapers (einde wachttijd 104 weken ligt voor 1 juli 2015, maar vanwege een loonsanctie wordt deze wachttijd verlengd waardoor ontslagbevoegdheid pas vanaf 1 juli 2015 ontstaat).
A-G De Bock concludeerde dat de semidiepslapers en de verlate slapers recht hebben op een Xella-vergoeding, maar dat dit niet geldt voor de diepslapers. Dit, omdat op 1 juli 2015 nog geen wettelijke transitievergoeding bestond en de werkgever derhalve ook geen compensatie kon ontvangen voor de betaalde Xella-vergoeding. De compensatie was immers beperkt tot het bedrag dat verschuldigd zou zijn bij datum einde wachttijd (na 104 weken arbeidsongeschiktheid). Dit leidde ertoe dat als een slapend dienstverband met een diepslaper werd beëindigd en de werkgever een vergoeding aan de werknemer betaalde, het UWV de compensatie op € 0,00 vaststelde.
De Centrale Raad van Beroep heeft op 1 juni 2022 echter overwogen dat het UWV een verkeerde uitleg hanteerde en dat de werkgever ook in deze situaties recht heeft op compensatie en dat deze compensatie niet € 0,00 bedraagt.
De Hoge Raad heeft zich aangesloten bij de uitspraak van de Centrale Raad van Beroep en oordeelde dat voor het verkrijgen van compensatie slechts van belang is of de werkgever de arbeidsovereenkomst op of na 1 juli 2015 heeft beëindigd. Of de ontslagbevoegdheid al dan niet voor die datum bestond is irrelevant. Volgens de Hoge Raad hebben dus zowel de verlate slapers, de semidiepslapers als de diepslapers recht op een Xella-vergoeding, waarbij de werkgever aanspraak kan maken om compensatie voor de betaalde transitievergoeding.
Vanaf wanneer geldt de Xella-norm?
In de ESD-zaak stond de vraag centraal vanaf welk moment de Xella-norm (de verplichting om als goed werkgever in te stemmen met een beëindigingsvoorstel van de werknemer na 104 weken arbeidsongeschiktheid) geldt.
A-G De Bock concludeerde dat de Xella-norm geldt voor alle gevallen vanaf 1 juli 2015. Concreet betekende dit dat als de werkgever een dienstverband met de werknemer na 2015 had kunnen beëindigen na 104 weken ziekte, maar de werkgever dit niet heeft gedaan, de werkgever zich niet als goed werkgever heeft gedragen. De werkgever was dan alsnog, voor zover de arbeidsovereenkomst niet reeds was geëindigd, gehouden de arbeidsovereenkomst te beëindigen onder betaling van de Xella-vergoeding of, als de arbeidsovereenkomst reeds was beëindigd, een schadevergoeding aan de werknemer verschuldigd ter hoogte van de Xella-vergoeding.
De Hoge Raad oordeelt anders: de verplichting van de werkgever om als goed werkgever in te stemmen met een beëindigingsvoorstel van de werknemer na 104 weken arbeidsongeschiktheid onder toekenning van een Xella-vergoeding berust erop dat de werkgever ter zake van die vergoeding aanspraak kan maken op compensatie. De compensatie is ingevoerd op 20 juli 2018. Pas vanaf dat moment konden werkgevers ervan uitgaan dat zij compensatie zouden ontvangen voor de betaalde Xella-vergoeding. Werkgevers die derhalve voor die tijd niet instemden met een beëindigingsvoorstel hebben niét in strijd met goed werkgeverschap gehandeld. Dat aan de compensatieregeling terugwerkende kracht is verleend tot 1 juli 2015 maakt dit niet anders. Van schadeplichtigheid wegens het niet instemmen met een beëindiging van het slapend dienstverband is geen sprake.
Voor vragen over de Xella-norm of over andere arbeidsrechtelijke vraagstukken kunt u contact opnemen met Debby Kolk, Marijke Stevens en Lisa van Baarsel.
