Mag een patiënt een gesprek met een arts opnemen?
De klager in deze tuchtzaak zegt dat hij als patiënt door de beklaagde neuroloog verkeerd is geïnformeerd over de uitslag van een PET/CT-scan. Volgens de klager heeft de neuroloog gezegd dat de radiologen hadden gezien dat er echt iets mis is met zijn brein, dat het bloed niet goed kan doorstromen en dat er een zuurstoftekort in het brein is. Dit is, volgens de klager, in tegenspraak met het schriftelijke verslag van de scan. Een jaar later komt de klager de neuroloog bij toeval in het ziekenhuis tegen en zet hij zijn telefoon in zijn bloes “op filmen”. De neuroloog zou toen hebben bekend dat hij tegen de klager had gelogen en dat hem speet, het was een misverstand.
De neuroloog weerspreekt de klacht en stelt dat hij de klager adequaat verslag van de scan heeft gedaan en nooit heeft gezegd dat er iets ernstigs mis is met de hersenen. Verder stelt de neuroloog dat de door de klager overgelegde opnamen zonder zijn medeweten en toestemming zijn gemaakt en buiten beschouwing moeten worden gelaten.
Het Regionaal Tuchtcollege (RTG) merkt allereerst op dat, zoals het Centraal Tuchtcollege al in eerdere zaken heeft beslist, de door de klager zonder toestemming gemaakte opnamen in beginsel voor het bewijs in tuchtzaken mogen worden gebruikt. Het is het RTG verder opgevallen dat het dossier geen aantekeningen bevat hoe en wanneer de neuroloog de klager heeft geïnformeerd over de uitkomst van de scan. Dat hij dit mondeling heeft gedaan, blijkt echter uit de stellingen van beide partijen. Het was beter geweest als de neuroloog van de terugkoppeling naar de klager wel aantekeningen in het dossier had gemaakt. Niet is vast komen te staan dat de neuroloog klager bewust verkeerd heeft ingelicht over de uitslag van de scan. De door de klager gemaakte opnamen bevestigen de stellingen van de klager niet. Andere objectieve bronnen zijn niet voorhanden. De klacht wordt door het RTG als kennelijk ongegrond afgewezen. Dat betekent dat het college het niet nodig vond om nog vragen aan partijen te stellen en dat duidelijk was dat de klacht niet gegrond kan worden verklaard.
De uitspraak is voor de praktijk van toenemend belang. Het komt meer dan eens voor dat patiënten een gesprek met een arts willen opnemen of filmen. Dat kan verschillende doelen hebben. De KNMG-handreiking Opnemen van gesprekken door patiënten, die niet in de uitspraak wordt aangehaald, bevat aanbevelingen hoe hier in de dagelijkse praktijk mee om te gaan. Uitgangspunt is dat de patiënt een gesprek met een arts voor privégebruik mag opnemen. Het is fatsoenlijk als de patiënt de arts vooraf inlicht over de geluidsopname, maar dit is niet verplicht. Een huisregel binnen zorginstellingen die het bezoekers verbiedt om zonder toestemming geluidsopnames te maken is niet in lijn met de Handleiding. Het is ook geen strafbaar feit. Openbaarmaking van deze opnamen mag alleen als de arts hiermee heeft ingestemd. Of een geluidsopname als bewijs in een juridische procedure mag worden gebruikt, beslist uiteindelijk de rechter. Dit geldt zowel in een civiele procedure als in een tuchtrechtprocedure. De arts kan zich er dan eventueel op beroepen dat de geluidsopname een ontoelaatbare inbreuk op zijn persoonlijke levenssfeer oplevert. Het openbaar maken van een opname door een patiënt is waarschijnlijk geen rechtsgeldige reden om de behandelingsovereenkomst eenzijdig op te zeggen. Voor het maken van beeldopnames zijn de regels strenger dan bij geluidsopnames. Het maken van heimelijke beeldopnames is in tegenstelling tot heimelijke geluidsopnames niet toegestaan. Het RTG besteedt daar in deze uitspraak overigens geen aandacht aan. Als een arts zelf beeld- of geluidsopnames wil maken, dan moet hij daarvoor toestemming aan de patiënt vragen. Tot zover de KNMG. Een tip voor de praktijk kan zijn dat wanneer een patiënt een gesprek wil opnemen of filmen, de arts het gesprek (met toestemming!) zelf ook opneemt of filmt zodat beiden beschikken over hetzelfde materiaal. Nog beter was geweest als de arts in kwestie van zijn gesprek met de klager aantekeningen in het medisch dossier had gemaakt. Die ontbraken hier kennelijk. Omdat gebrekkige dossiervoering geen onderdeel van de klacht uitmaakt, laat het RTG zich hier verder niet over uit. Goed opnemen in deze situaties is dan ook altijd beter dan hoog opnemen.
