08.01.2016
Duidelijkheid over euthanasie bij dementie
Het Ministerie van VWS heeft op 17 december 2015 een tweetal handreikingen gepresenteerd inzake het schriftelijke euthanasieverzoek.
De ene (publieke) handreiking is bestemd voor de burger, de andere voor de artsen. De handreikingen, gebaseerd op de Euthanasiewet en de jurisprudentie hieromtrent, beogen tips te geven en duidelijkheid te verschaffen omtrent het opstellen van een wilsverklaring inzake euthanasie en het doen van een euthanasieverzoek. Die beoogde duidelijkheid werd evenwel niet volledig verkregen. Recentelijk is discussie en onrust ontstaan in de media en onder artsen omtrent met name euthanasie bij dementie. De euthanasieregels zouden in dat verband (volgens sommigen te ver) zijn versoepeld, waardoor de druk op artsen om euthanasie uit te voeren verder zou toenemen en ongewenste situaties zouden ontstaan.
De ontstane onrust betreft met name euthanasie bij mensen met (ver)gevorderde dementie die niet meer zelf hun wil kunnen uiten. Uit de handreiking volgt dat ook in die situatie euthanasie mogelijk is, zelfs indien de patiënt niet direct de indruk wekt ondraaglijk te lijden. Wanneer een patiënt in een eerder stadium een schriftelijk euthanasieverzoek heeft opgesteld en naar het oordeel van de betrokken artsen ondraaglijk lijdt aan bijkomende aandoeningen, zoals ernstige benauwdheid, pijn, angst, agressie of onrust, mag euthanasie volgens de handreiking worden toegepast.
De KNMG heeft, vanwege de ontstane onrust en gerezen vragen, een nadere verklaring afgegeven om duidelijkheid te verschaffen op dit punt. De KNMG geeft aan dat euthanasie in beginsel enkel kan plaatsvinden in de beginfase van dementie, wanneer de patiënt nog in staat is met de arts te communiceren over de euthanasiewens en de ondraaglijkheid van het lijden. Euthanasie bij patiënten met gevorderde dementie is uitzonderlijk, zo beschrijft de KNMG. Wanneer niet (evident) duidelijk is dat de patiënt uitzichtloos en ondraaglijk lijdt, mogen artsen geen euthanasie uitvoeren. Euthanasie louter op basis van een eerder schriftelijk euthanasieverzoek is ook niet mogelijk, zo geeft de KNMG aan. Enkel in zeldzame gevallen, wanneer de patiënt duidelijk ondraaglijk lijdt aan bijkomende lichamelijke klachten, kan en mag een arts gehoor geven aan het euthanasieverzoek, ook als de patiënt dit niet meer in woord of gebaar kan bevestigen. Daarbij wordt volgens de KNMG, door artsen en toetsingscommissies, alsnog veel waarde gehecht aan “als bevestigend te beschouwen verbale en non-verbale communicatie, zoals knikken, handdrukken, gelaatsuitdrukkingen, klanken, gebaren of uitspraken”.
De KNMG geeft hiermee een noodzakelijke en duidelijke nadere toelichting op de opgestelde handreikingen, waaruit volgt dat euthanasie bij gevorderde dementie enkel in uitzonderingsgevallen en onder strikte voorwaarden mogelijk is.
De publieke handreiking treft u hier
De toelichting van de KNMG treft u hier.
