Een aangeschoten rijbewijskeuring
Centraal Tuchtcollege, 16 april 2025
De beklaagde psychiater in deze tuchtzaak doet bij een automobilist die met teveel alcohol op is aangehouden een rijbewijskeuring. De psychiater stelt in een rapport de diagnose alcoholmisbruik in de zin der wet. De diagnose steunt in belangrijke mate op de overtuiging van de psychiater dat het te hoge alcoholpromillage waarmee de klager is aangehouden duidt op tolerantie voor alcohol. Deze tolerantie past niet bij het door de klager opgegeven drinkpatroon. Volgens de psychiater is aannemelijk dat er sprake is van onderrapportage van het reguliere alcoholgebruik. Het CBR verklaart het rijbewijs van de klager op grond van het rapport ongeldig. Na bezwaar van de klager herroept het CBR dit besluit en wordt de ongeldig verklaring van het rijbewijs opgeheven.
De klager stapt naar de tuchtrechter en stelt dat de psychiater te snel een diagnose heeft gesteld, zonder verder vragen te stellen.
Het Regionaal Tuchtcollege (RTG) en in beroep het Centraal Tuchtcollege (CTG) hanteren bij de beoordeling onder meer de richtlijn Alcoholmisbruik in het kader van rijgeschiktheidskeuringen, NVvP (Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie), 2020.
Het rapport van de psychiater wordt getoetst aan het inmiddels bekende “rijtje van 5”. Zowel het RTG als het CTG zijn van oordeel dat van de psychiater had mogen worden verwacht dat hij, alvorens de diagnose alcoholmisbruik in de zin der wet te stellen, had doorgevraagd naar het normale drinkpatroon van de klager en (de omstandigheden van) het alcoholgebruik op de dag van de aanhouding. Saillant in deze tuchtzaak is dat de tuchtrechter niet alleen kon beschikken over het rapport van de psychiater, maar ook over een geluidsopname en de transcriptie van het gesprek tussen de psychiater en de klager. Zowel uit het rapport als uit de geluidsopname en de transcriptie leidt de tuchtrechter af, dat de psychiater veel aan het woord is geweest. Hij was er van overtuigd dat er zeker sprake was van tolerantie als iemand die is aangehouden met een alcoholpercentage van 2,369‰ nog in staat is om te rijden. Dat de psychiater dat meerdere keren herhaalt zonder dat hij ingaat op de reacties van de klager of daar verdiepende vragen over stelt is tuchtrechtelijk verwijtbaar.
De psychiater had volgens de tuchtrechter ook tot de conclusie kunnen komen dat hij op basis van het gesprek met de klager over onvoldoende informatie beschikte om een rapport op te maken of een diagnose te stellen. De tuchtrechter komt tot de conclusie dat de psychiater bij het stellen van de diagnose alcoholmisbruik het geconstateerde alcoholpromillage als basis heeft gebruikt zonder bijkomende feiten en omstandigheden uit te vragen en mee te wegen. Dit heeft geresulteerd in een onvolledig rapport waarin door de psychiater op onvoldoende inzichtelijke en consistente wijze uiteen is gezet waarop de conclusie steunt dat bij de klager de psychiatrische diagnose alcoholmisbruik in de zin der wet gesteld kon worden. Het CTG voegt daar nog aan toe dat daarbij niet is gezegd dat de conclusie van de psychiater onjuist is. De klacht is gegrond en mede omdat de psychiater tijdens de zitting niet de bereidheid heeft laten zien om in voorkomende gevallen verder door te vragen wordt de maatregel van berisping passend en geboden geacht.
Deze uitspraak laat allereerst zien, dat psychiaters die op verzoek van het CBR rijbewijskeuringen uitvoeren ook bij de tuchtrechter ter verantwoording kunnen worden geroepen. Het rapport dat door een psychiater in die gevallen wordt opgesteld kan dus inhoudelijk worden getoetst. De criteria die de tuchtrechter daarbij hanteert vormen inmiddels vaste jurisprudentie. Alhoewel er gelet op de gehanteerde criteria sprake lijkt van een marginale beoordeling, wordt een rapport als het onderhavige best wel grondig inhoudelijk getoetst. Ook laat deze uitspraak zien, dat al dan niet heimelijk gemaakte geluidsopnamen door de tuchtrechter als bewijsmiddel worden toegelaten. In dit geval hebben de opnames bij de tuchtrechter de indruk bevestigd dat de psychiater kennelijk een bepaald (voor-)oordeel had over alcoholgebruik en tolerantie. Dit tezamen met een op zitting getoond gebrek aan zelfreflectie levert de psychiater een behoorlijk zware maatregel op.
