09.04.2021
Europees mensenrechtenhof: verplichte vaccinatie van jonge kinderen mag (in Tsjechië)
Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) deed op 8 april 2021 uitspraak in een Tsjechische zaak over verplichte vaccinatie van jonge kinderen. Het is de eerste keer dat het ERHM zich uitsprak over verplichte vaccinaties.
Het EHRM (in de volksmond ook wel het ‘Europees mensenrechtenhof’) sprak zich uit over de wettelijke vaccinatieplicht die in Tsjechië geldt. Kinderen moeten daar tegen 9 kinderziektes worden ingeënt. Weigering van ouders om hun kind te laten vaccineren leidt in Tsjechië tot een boete en weigering van het niet-gevaccineerde kind op de kleuterschool. Niet-gevaccineerde worden wel toegelaten op de basisschool.
In deze zaak ging het om Tsjechische ouders die waren beboet omdat zij hun kinderen niet hadden gevaccineerd. Omdat diezelfde reden werden de kinderen niet toegelaten tot de kleuterschool. Hoewel deze zaak niet ging over coronavaccinaties, is de uitspraak van het EHRM relevant voor de inentingscampagne tegen het coronavirus. Uitspraken van het EHRM gelden immers voor alle ondertekenaars, dus ook voor Nederland.
Het EHRM houdt toezicht op het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM). In het EVRM (mensenrechtenverdrag) zijn de mensen- en burgerrechten van alle inwoners van de aangesloten landen vastgesteld. Alle EU-lidstaten, waaronder dus ook Tsjechië en Nederland, zijn aangesloten bij het verdrag.
Artikel 8 EVRM (‘right to respect for family life’) beoogt het recht op eerbiediging van privéleven, familie- en gezinsleven te waarborgen. Landen aangesloten bij het mensenrechtenverdrag hebben wel een ‘margin of appreciation’ (vrij vertaald: een discretionaire ruimte / bandbreedte) om te beoordelen of het nodig is om dat recht op dit punt in te perken. Daarbij gelden wel voorwaarden. Zo moeten de beperkingen zijn voorzien bij wet, moet het een legitiem doel nastreven en noodzakelijk en proportioneel zijn in een democratische samenleving.
Verplichte vaccinatie is een onvrijwillige geneeskundige interventie, vertegenwoordigt een inmenging in de fysieke integriteit en betreft dus het recht op eerbiediging van het privéleven, beschermd door art. 8 EVRM, aldus het EHRM.
De 17 oordelende rechters van het EHRM vinden dat Tsjechië bij de beperking van art. 8 EVRM door de vaccinatieplicht binnen de ‘margin of appreciation’ blijft. De inentingsplicht kan volgens het EHRM als noodzakelijk worden beschouwd voor het welzijn van kinderen en dat moet de doorslag geven. De maatregel is ook geen zwaar middel met buitensporige gevolgen. Zo kunnen kinderen in Tsjechië zonder vaccinatie weliswaar niet naar de kleuterschool, maar wel naar de basisschool.
Deze uitspraak is voorpaginanieuws van veel kranten en maakt ook op social media veel los. Opent het mensenrechtenhof nu de deur voor verplichte inenting tegen corona? Mogen kinderdagverblijven straks kinderen weigeren die geen coronaprik hebben gehad? Dat is de vraag. Het (demissionair) kabinet vindt dat de coronavaccinatie vrijwillig moet zijn. Het EHRM schept in elk geval ruimte voor een eventuele verplichte coronavaccinatie.
Voor meer inhoudelijke informatie over de uitspraak: zie de Q&A die het EHRM voor de pers heeft opgesteld.