Grensoverschrijdend gedrag redefined?
Regionaal Tuchtcollege Zwolle, 9 februari 2024
De klaagster in deze tuchtzaak krijgt in het kader van revalidatie na een heupoperatie fysiotherapie aan huis. De beklaagde fysiotherapeut voert wondcontroles uit en doet met de klaagster oefeningen in rugligging, stand en met de rollator.
De klaagster stapt naar het Regionaal Tuchtcollege (RTG). De klacht houdt in dat de fysiotherapeut wondcontroles heeft gedaan, ondanks dat de klaagster had aangegeven dat dit niet nodig was. Ook heeft de fysiotherapeut volgens de klaagster ongevraagd aan haar broek gezeten en heeft haar oefeningen laten doen die niet conform de richtlijnen van het ziekenhuis zijn.
Het RTG stelt vast dat de fysiotherapeut geen seksueel grensoverschrijdend gedrag wordt verweten. De klaagster verwijt de fysiotherapeut dat hij haar grenzen is overgegaan door handelingen te verrichten terwijl zij duidelijke signalen gaf dat zij die handelingen niet prettig vond. Het is de klaagster zelf die haar persoonlijke grens vaststelt. Die persoonlijke grens is volgens het RTG evenwel niet de norm waaraan het handelen van de fysiotherapeut moet worden getoetst. Die norm is die van een redelijk bekwame en redelijk handelende fysiotherapeut. Als in die zin gesproken wordt van ‘grensoverschrijdend gedrag’ dan zal dit meer moeten zijn dan de handeling waarvoor geen (expliciete of impliciete) toestemming is verleend, ook al zal de betreffende patiënt zelf ervaren dat zijn of haar grens is overschreden.
Het RTG stelt verder vast dat de handelingen die de fysiotherapeut heeft verricht op zichzelf gebruikelijk zijn bij een behandeling na een heupoperatie. Het beoordelen van het wondgebied behoort tot de taak van de fysiotherapeut. Zeker nu de klaagster langer dan gebruikelijk in het ziekenhuis heeft verbleven en er na de heupoperatie sprake was van wondlekkage. Gebleken is dat de klaagster niet expliciet heeft gezegd dat zij niet wilde dat de fysiotherapeut het wondgebied zou bekijken. De fysiotherapeut heeft daar echter ook geen uitdrukkelijke toestemming voor gevraagd. Dat is echter onvoldoende om aan te nemen dat sprake is geweest van grensoverschrijdend gedrag dat tuchtrechtelijk verwijtbaar is. De fysiotherapeut had wel meer alert moeten zijn op mogelijke signalen van de klaagster. Ook had hij zich meer bewust moeten zijn van het belang van een duidelijke uitleg dat hij bepaalde handelingen noodzakelijk vond, zeker nu het hier een onderzoek in de buurt van intieme zones betrof en de klaagster meerdere keren heeft aangegeven dat wondcontrole niet nodig was. Uitleg en vragen van toestemming ligt daarbij dan ook voor de hand. Dat de fysiotherapeut dit niet heeft gedaan, verdient niet de schoonheidsprijs maar leidt niet tot de conclusie dat hij niet heeft gehandeld als een redelijk bekwame en redelijk handelende fysiotherapeut. De klacht wordt door het RTG als ongegrond afgewezen.
Deze beslissing is er één in de inmiddels gestaag groeiende stroom van uitspraken over grensoverschrijdend gedrag. Het RTG geeft in deze zaak aan wat de ondergrens is om te kunnen spreken van grensoverschrijdend gedrag. Dit is niet de grens die de patiënt/cliënt stelt, maar wat de beroepsnormen en de professionele standaard bepalen. De oefeningen en controles die de fysiotherapeut volgens zijn verklaring en de aantekeningen in het medisch dossier heeft gemaakt zijn voor de lezer van deze uitspraak moeilijk te rijmen met grensoverschrijdend gedrag. Door van de fysiotherapeut toch te vragen om meer uitleg te geven en toestemming te vragen, terwijl niet is vastgesteld dat de klaagster expliciet heeft aangegeven dat zij niet wilde dat het wondgebied zou worden bekeken, (b)lijkt het RTG de lat toch weer wat hoger te leggen. Mag van een patiënt (en de tuchtrechter) niet in beginsel worden uitgegaan van de goede intenties van een hulpverlener? Van de zeer vele fysiotherapeutische behandelingen die er dagelijks worden gedaan gaat het gelukkig maar een heel enkele keer mis. Zo liep het in mijn blog De schaamstreek als trigger voor grensoverschrijdend gedrag? voor een fysiotherapeut in een vergelijkbare kwestie minder goed af. Het is dan ook een kunst ieders waarheid te begrijpen.
