Vergewis je van de vergewisplicht
Patiënten en cliënten moeten erop kunnen vertrouwen dat de zorg veilig is. Zorginstellingen zijn op grond van de Wet Kwaliteit Klachten en Geschillen Zorg gehouden om goede zorg te verlenen. Goede zorg is onder meer veilige zorg. Zorginstellingen doen er ook alles aan om die goede en veilige zorg te kunnen bieden. Soms gaat het toch mis. Zoals met het recente schietincident bij het Erasmus MC of in de kwestie die speelde bij de Rechtbank Oost-Brabant waarin een man zich tijdens de coronapandemie ten onrechte voordeed als verpleegkundige en zo dagenlang werkte in een ziekenhuis in ‘s-Hertogenbosch. Dit roept de vraag op of en zo ja, hoe je als zorginstelling dergelijke gebeurtenissen kunt voorkomen? Een belangrijk aandachtspunt is (onder meer) de vergewisplicht.
De vergewisplicht. Wat is dat?
Om goede zorg te kunnen aanbieden moet de zorgaanbieder zich ervan vergewissen of de wijze waarop zorgverleners die zorg verlenen aan cliënten, in het verleden hebben gefunctioneerd, niet in de weg staat aan het inzetten van de zorgverleners bij het verlenen van zorg. Met andere woorden: de zorgaanbieder moet zich ervan vergewissen of de zorgverlener geschikt is tot het verlenen van zorg. Deze verplichting beperkt zich niet enkel tot de zorgverleners die in loondienst zullen werken, maar ziet ook op zzp’ers, uitzendkrachten en gedetacheerden die met cliënten in contact komen.
De Rijksoverheid beschrijft op haar website dat er verschillende niet limitatieve manieren zijn om na te gaan of een zorgverlener geschikt is om met cliënten om te gaan en zorg te verlenen. Als voorbeelden worden genoemd navraag doen bij eerdere werkgevers, het BIG-register raadplegen, het Waarschuwingsregister Zorg & Welzijn raadplegen, het opvragen van een uittreksel van het diploma bij DUO en navraag doen bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ). Het opvragen van een recente Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) behoort ook tot de mogelijkheid en is voor zorgaanbieders die Wlz-zorg en/of geestelijke gezondheidszorg die nachtverblijf verlenen zelfs verplicht. Bij de beoordeling van een VOG-aanvraag beoordeelt de screeningsautoriteit Justis of de betrokkene strafbare feiten op zijn/haar naam heeft staan die een risico vormen voor de functie of het doel waarvoor de VOG wordt aangevraagd. Het verkrijgen van een recente VOG voordat de zorgverlener op de werkvloer start, helpt de zorginstelling om van te voren een (betere) inschatting te maken of de zorgverlener wel geschikt is om met cliënten om te gaan en zorg te verlenen.
De vergewisplicht in de praktijk
Wanneer een zorgverlener zich beschikbaar stelt en direct aan de slag kan, is de wens bij de zorginstelling groot, zeker in deze tijd van arbeidsmarktkrapte, om de zorgverlener ook direct te laten starten met werken. De vergewisplicht kan dit echter vertragen, nu de VOG pas na één tot vier weken wordt verstrekt (en er zijn situaties waarin het zelfs langer duurde). Gevolg is dat de zorginstelling de zorgverlener nog niet kan inzetten, met ook het risico dat de zorgverlener elders een baan aanvaardt. Dat is onwenselijk. In de praktijk wordt soms gewerkt met een ontbindende voorwaarde in de overeenkomst met de zorgverlener op grond waarvan de overeenkomst van rechtswege eindigt als niet binnen de proeftijd of een overeengekomen periode een positieve VOG wordt afgegeven.
Dit is weliswaar een praktische oplossing, maar kan in strijd zijn met de wet (met het risico op een boete wegens overtreding van de Wkkgz) en daarmee onwenselijk: wat als de zorgverlener al twee maanden zorg verleent en achteraf blijkt – na afgifte van de VOG – dat de zorgverlener ongeschikt wordt bevonden voor het verlenen van zorg bijvoorbeeld wegens een strafblad? Om dergelijke situaties te voorkomen heeft het de voorkeur te wachten met het te werk stellen van de zorgverlener totdat de zorginstelling zich daadwerkelijk heeft kunnen vergewissen van de geschiktheid tot het verlenen van zorg, ook als dat betekent dat de zorgverlener pas later “aan de slag kan”. Ook is het raadzaam om ook op andere wijze na te gaan of een kandidaat geschikt is tot het verlenen van zorg, zoals de overheid aangeeft. De extreme gebeurtenissen zoals het recente schietincident kunnen hiermee vermoedelijk niet worden voorkomen, maar een extra waarborg biedt de vergewisplicht wel.
