15.04.2021
Verkoop van uw (zorg)praktijk? Let op deze 12 aandachtspunten.
Bent u voornemens uw huisarts-, mondzorg- of andersoortige zorgpraktijk te verkopen? Dan is het goed om tijdig stil te staan bij de mogelijke voorwaarden die aan verkoop en overdracht kunnen worden gesteld. In deze bijdrage komen twaalf aandachtspunten aan bod, vanuit de eigen rechtspraktijk.
1.Voorfase: aan het sluiten van een koopovereenkomst gaan onderhandelingen en onderzoek (due diligence) door de potentiële koper vooraf. Veelal wordt in deze ‘voorfase’ een intentieovereenkomst en geheimhoudingsovereenkomst gesloten, met afspraken over de beoogde verkoop, het verdere traject tot het sluiten van de koopovereenkomst en de omgang met vertrouwelijke gegevens. In dit stadium worden vaak al de (rand-/kern)voorwaarden voor de uiteindelijke deal vastgelegd. Een zorgvuldige afweging en formulering van deze voorwaarden is dan ook geboden.
2. Aard van de transactie: meestal gaat een praktijk over door middel van een activa-passivatransactie, ingegeven door de rechtsvorm van waaruit de praktijk wordt geëxploiteerd (zoals een eenmanszaak) en/of door de voorkeur van de koper om alleen bepaalde onderdelen van de praktijk over te nemen (zoals patiëntenbestand, praktijkinventaris en duurovereenkomsten). Ook een overdracht van aandelen in een BV (of NV) is echter niet uitgesloten. Elke soort transactie kent zijn eigen (wettelijke) regime. Vooral bij een activa-passivatransactie is een gedegen inventarisatie van alle praktijkbestanddelen aangewezen. Voor elk individueel onderdeel dient aan de wettelijke vereisten voor overdracht te worden voldaan.
3. Economische en juridische overdracht: partijen kunnen afspreken dat de praktijk reeds economisch overgaat, voordat de juridische overdracht plaatsvindt. De praktijk wordt dan al eerder voor rekening en risico van de kopende partij gedreven, terwijl de praktijk juridisch nog niet is geleverd. Als economische en juridische overdracht niet samenvallen, verdient de verrekening van inkomsten en uitgaven over de tussenliggende periode bijzondere aandacht.
4. Opschortende en ontbindende voorwaarden: de verkoop van een praktijk gaat vaak gepaard met opschortende en/of ontbindende voorwaarden. Bij beroep op een opschortende voorwaarde gaat de verkoop niet door. Denk aan het uitblijven van instemming van de verhuurder met overdracht van de huurovereenkomst aan de kopende partij. Bij beroep op een ontbindende voorwaarde wordt de verkoop alsnog ongedaan gemaakt. Hierbij kan worden gedacht aan een financieringsvoorbehoud ten behoeve van de kopende partij. Valkuil is dat dergelijke voorwaarden onvoldoende precies worden geformuleerd en over de interpretatie een conflict kan ontstaan.
5. Koopsom en goodwill: de prijs voor een praktijk wordt vooral ingegeven door goodwillfactoren zoals de omvang van het patiëntenbestand en de locatie van de praktijk. Vooral commerciële partijen zijn tegenwoordig bereid (substantieel) meer te betalen dan veelal het geval is bij een klassieke praktijkoverdracht aan een opvolger. Over de waarde van uw praktijk en de toebedeling van de koopsom aan inventaris en goodwill kunt u zich financieel en fiscaal laten adviseren.
6. Gespreide betaling: de kopende partij zal mogelijk bedingen dat een deel van de koopprijs pas enige tijd na de leveringsdatum hoeft te worden voldaan, voor verrekening van nagekomen kosten of als waarborg voor nakoming van afspraken. Uitstel van betaling moet (in omvang en tijd) wel gerechtvaardigd zijn, als de praktijk eenmaal in volle omvang is overgegaan.
7. Contractsoverneming: in het kader van uw praktijkuitoefening zult u met veel verschillende partijen een duurovereenkomst hebben gesloten, bijv. voor uw praktijksoftware of de huur van uw locatie. Voor de overdracht van doorlopende overeenkomsten aan de koper is de toestemming van deze contractspartijen vereist. Zonder instemming blijft u bij de overeenkomst partij en dus aansprakelijk voor nakoming van alle contractuele verplichtingen.
8. Bezwaarmogelijkheid patiënten: voorafgaand aan een praktijkoverdracht dienen patiënten te worden geïnformeerd over het voornemen tot overdracht van hun dossier aan de nieuwe praktijkeigenaar. Daarbij dient ook de gelegenheid te worden gegeven om binnen een redelijke termijn (in de praktijk minimaal vier weken en zes tot acht weken in vakantieperiodes) bezwaar te maken tegen de overdracht van hun dossier. Bij uitblijven van een bezwaar mag het patiëntdossier worden overgedragen. Het niet informeren en niet bieden van deze bezwaarmogelijkheid kan leiden tot een tuchtklacht en/of klacht bij de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) wegens schending van beroepsgeheim en privacyvoorschriften.
9. Instemming kostenmaatschap: het kan zijn dat u een praktijklocatie deelt met andere (artsen)praktijken, bijv. binnen een gezondheidscentrum. Gedeeld gebruik van een pand kan gepaard gaan met participatie in een kostenmaatschap. Naast verdeelafspraken voor kosten van huisvesting en faciliteiten, kunnen voorwaarden gelden voor toetreding van nieuwe leden. Veelal is bedongen dat de toestemming van de achterblijvende maten is vereist. Het is van belang tijdig na te gaan of dergelijke afspraken aan een praktijkoverdracht in de weg kunnen staan.
10. Garanties, aansprakelijkheid en vrijwaringen: garanties vormen een belangrijk onderdeel van een overname. Het is zaak ervoor te waken dat niet overmatig en ook geen overbodige garanties worden verstrekt. Ook de wijze van formulering luistert nauw (‘naar beste weten’ of ‘redelijkerwijs had kunnen weten’?). Garanties gaan ook samen met voorwaarden voor aansprakelijkheid. Aansprakelijkheid voor inbreuken op garanties kan in omvang en in tijd worden beperkt. Verder kunnen vrijwaringen worden afgesproken, bijv. -t.b.v. koper- voor toekomstige claims ten aanzien van behandelingen vóór de praktijkoverdracht en -t.b.v. verkoper- onbetaald gebleven huurpenningen als de huurovereenkomst niet wordt overgedragen. Uitgangspunt is dat het samenstel van deze afspraken leidt tot een evenwichtige risicoverdeling.
11. Non-concurrentie- en relatiebeding: veelal zal de kopende partij een non-concurrentiebeding en/of relatiebeding willen afspreken, om te voorkomen dat patiënten en/of medewerkers ná de praktijkoverdracht (kunnen) overstappen naar een (nabije) nieuwe praktijk van de verkopende partij of daartoe worden bewogen. Anderzijds zal de verkopende partij mogelijk nog werkzaamheden buiten de praktijk willen (blijven) uitoefenen, bijv. als waarnemer voor andere praktijken. In de formulering van dit soort bedingen zal met de belangen van beide partijen rekening kunnen worden gehouden.
12. Aanblijven of niet: de overdracht van uw praktijk hoeft niet te betekenen dat u direct vertrekt. Sterker, de overnemende partij kan er baat bij hebben dat u voor (on)bepaalde tijd aan de praktijk blijft verbonden. Dan is de vraag of u bij de overnemende partij in loondienst treedt of dat u werkzaamheden blijft verrichten op opdrachtbasis. De keuze voor een van beide opties, wordt mede door financiële en fiscale motieven ingegeven. De voorwaarden voor (verdere) samenwerking zullen worden vastgelegd in een arbeidsovereenkomst respectievelijk overeenkomst van opdracht. Voor een overeenkomst van opdracht ligt voor de hand gebruik te maken van een modelovereenkomst die door de Belastingdienst is goedgekeurd.
Behoefte aan advies en begeleiding bij praktijkovername?
Een praktijkoverdracht blijft maatwerk. Als u behoefte heeft aan advies en/of begeleiding, kunt u voor meer informatie contact opnemen met advocaat mr. E. Luijendijk (tel. 030-2122845, e-mail: e.luijendijk@kbsadvocaten.nl).
